‘We stevenen af op het slechtste scenario’
Over een maand verlaat het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie, mogelijks zonder afspraken over de uittreding. Het is de ontknoping van een drama in talloze afleveringen en vol onverwachte wendingen. Bedrijven moeten zich voorbereiden op de slechtst mogelijke afloop.
Sinds het begin van de Brexit-saga zijn we gewoon geworden aan economische onheilsberichten, verontrustende opiniepeilingen en parlementaire debatten in Londen die niets goeds voorspellen. Ook de jongste weken stonden weer bol van de verrassende wendingen. Tegelijk neemt de suspense toe. 29 maart is Brexit Day. En die dag komt er nu heel snel aan.
Een geratificeerd akkoord tussen de scheidende partners ligt er niet. Nochtans hadden de EU en het VK in november 2018 een akkoord bereikt over een uittredingsverdrag. Groot-Brittannië zou na Brexit Day deel blijven uitmaken van een soort douane-unie met de EU. Until and unless het VK en de EU een alternatieve oplossing vonden om de Ierse grens open te houden, dus zonder douaneposten en dito formaliteiten.
Deze zogenoemde ‘backstop’ was van bij het begin een luis in de pels van de onderhandelaars. Het perspectief dat het VK voor onbepaalde tijd in een soort douane-unie met de EU zou blijven, was een ondraaglijke gedachte voor de brexiteers van de harde lijn. In het Britse parlement vonden woelige debatten plaats. Uiteindelijk verzamelde premier Theresa May een nipte meerderheid om het uittredingsverdrag te heropenen en een alternatieve regeling uit te werken voor het probleem van de Ierse grens.
De EU reageerde snel en gevat. Van een heronderhandeling van de Ierse backstop kon geen sprake zijn. De Britse bezorgdheid kan volgens Europa perfect een antwoord krijgen in de tweede fase van de brexit-onderhandelingen. Die starten als het uitredingsakkoord in werking treedt.
Op 14 februari leed de Britse premier een verpletterende nederlaag toen het parlement haar onderhandelingsstrategie met Brussel verwierp. De regering was toen nog niet bereid een no-deal uit te sluiten. Net daarom groeide de ongerustheid over een ‘crashing out’ nog meer, zowel bij het Britse bedrijfsleven als in politieke kringen, inclusief de Britse regering. Het is juist de dreiging met ontslag van een 15-tal ministers die May ertoe bracht dan toch een stemming te aanvaarden die een no deal zou uitsluiten. May praat ondertussen voort met de EU, al zijn de verwachtingen in Brussel laag. In Londen moeten de parlementaire debatten van 12, 13 en 14 maart duidelijkheid brengen. De datum van een mogelijk akkoord tussen het VK en de EU is ondertussen verlegd naar de Europese Raad van 21-22 maart.
De klok tikt alsmaar sneller. De afgrond komt duidelijk in zicht. Tuimelen de Britten daadwerkelijk in de afgrond? Dat moeten we niet te snel concluderen. Misschien heeft Londen nog opties om chaos op 29 maart te vermijden. Een verlenging van de onderhandelingen, een referendum, nieuwe verkiezingen in het VK en van nog enkele andere opties liggen nog steeds op tafel.
De EU heeft een no-deal nooit verkozen en dat standpunt zal niet veranderen. Elk alternatief waarmee May voor de dag komt, moet evenwel een dubbele test doorstaan. De integriteit van de interne markt en de eenheid van de vier vrijheden (vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal) mogen niet in gevaar komen. Op die principes heeft de EU amper onderhandelingsmarge.
Ondernemen staat synoniem voor vooruitkijken en plannen. Ook met een akkoord ontstaat er weer een grens tussen de Britse eilanden en het continent, met alle gevolgen van dien: douaneformaliteiten, vertragingen aan de grens, andere regelgeving over productnormering en -certificering, … Op dit moment is er geen perspectief op een onderhandeld vergelijk. Bedrijven krijgen de dwingende raad zich dringend voor te bereiden op ‘het ergste’, een brexit zonder akkoord.